2022 թ. հոկտեմբերի 24-ին Եվրոպայի հանրային ծառայությունների արհմիությունը (EPSU) կազմակերպել էր Առողջապահության և սոցիալական խնամքի համաեվրոպական գիտաժողովը, որին հրավիրաված էր մասնակցելու նաև Հայաստանի պետհիմնարկների, ՏԻՄ-երի աշխատողների արհմիության նախագահ Անահիտ Ասատրյանը: Հինգ տարին մեկ անցկացվող գիտաժողովին ներկա 90 մասնակից Եվրոպական տարածաշրջանից մայրցամաքից՝ Նորվեգիայից մինչև Ղազախստան: Բանախոսների թվում էին ԱՄԿ-ի, Եվրահանձնաժողովի, գիտահետազոտական հաստատությունների ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են Առողջապահական համակարգերի և քաղաքականության եվրոպական դիտարանը (ԱՀԿ և ԵՄ հետազոտական կազմակերպություն), Eurofound-ը, Աշխատանքի անվտանգության և առողջության եվրոպական գործակալությունը:
Ինչպես դարձնել առողջապահական և սոցիալական խնամքի ոլորտը համաճարակից հետո դիմակայուն
Քննարկման ընթացքում ելույթ ունեցավ ԱՄԿ Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանային տնօրեն Հայնց Վերներ Կոլլերը: Նա նշեց՝ «մեզ պաշտպանելու համար [խնամքի աշխատողները] առաջին հերթին իրենք պետք է պատշաճ կերպով պաշտպանված լինեն, իսկ դա արվում է ներդրումներ կատարելով նրանց կրթության, վերապատրաստման, հավասար վարձատրության, արժանապատիվ աշխատատեղերի, առողջ և անվտանգ աշխատանքային համակարգերի մեջ»: Նա ընդգծեց խնամքի ոլորտում աշխատավարձերի գենդերային ճեղքվածքը, «կանայք կազմում են խնամքի ոլորտում աշխատողների ավելի քան 65%-ը, սակայն միջինում 24%-ով ավելի քիչ են վաստակում, քան իրենց հասակակիցները, ովքեր տղամարդիկ են»: Երկրները պետք է հետևեն «Արժանապատիվ խնամքի աշխատանքի 5R շրջանակում» ներառված 5R (recognize, reduce, redistribute, reward, representation / ճանաչել, կրճատել, վերաբաշխել, վարձատրել, ներկայացնել) սկզբունքներին։ Առաջին հերթին երկրները պետք է ճանաչեն, կրճատեն և վերաբաշխեն չվճարվող խնամքի աշխատանքը: Երկրորդը, նրանք պետք է վարձատրեն վճարովի խնամքի աշխատանքը՝ ստեղծելով արժանապատիվ վարձատրություն և աշխատանքային պայմաններ: Երրորդը, նրանք պետք է պաշտպանեն խնամքի աշխատողների ներկայացուցչության իրավունքները սոցիալական երկխոսության և կոլեկտիվ բանակցությունների միջոցով: Ելույթը հասանելի է ԱՅՍՏԵՂ:
Եվրահանձնաժողովի Առողջապահության և ճգնաժամային կառավարման հարցերով գլխավոր խորհրդական Իզաբել դե լա Մատան իր ելույթի մեջ (հասանելի է ԱՅՍՏԵՂ) ընդգծեց, որ թեև առողջությունը ԵՄ իրավասությունը չէ, ԵՄ-ն ի վիճակի է անուղղակիորեն բարելավել ազգային առողջապահական համակարգերը ֆինանսավորման գործիքների միջոցով։ Ներկայումս կան ԵՄ ֆինանսավորման երկու գործիք, որոնք կենտրոնանում են առողջության վրա՝ EU4Health և Recovery and Resilience Facility (RRF): Նախ, EU4Health ծրագրի նպատակն է բարելավել, պաշտպանել և ամրապնդել ազգային առողջապահական համակարգերը՝ ֆինանսավորելով առողջության վերաբերյալ ԵՄ մակարդակի նախագծերը: Երկրորդ, RRF-ի նպատակն է նվազեցնել Covid-19-ի ազդեցությունը՝ ֆինանսավորելով թվայնացման և կանաչ անցման վերաբերյալ ազգային և տարածաշրջանային նախագծերը:
HOSPEEM-ի (առողջապահության ոլորտի գործատուների միություն) գլխավոր քարտուղար Մարտա Բրանկան իր ելույթը կենտրոնացրեց այն թեմայի մասին, թե ինչպես սոցիալական գործընկերները կարող են ուժեղացնել առողջապահության ոլորտը: Նա նշեց, որ EPSU-ն և HOSPEEM-ը 2022 թվականի մայիսի 31-ին ստորագրել են արհմիության անդամների հավաքագրման և պահպանման վերաբերյալ նորացված գործողությունների շրջանակը:
Կադրերի պակասի դեմ պայքարի քաղաքականության առաջարկներ և լավագույն փորձի փոխանակում
Առողջապահական և սոցիալական խնամքի աշխատողների աշխատանքային պայմանների բարելավման վերաբերյալ քննարկման ընթացքում, որի նպատակն էր լավագույն փորձի փոխանակումը կադրային քաղաքականությունում, մասնակիցներին ներկայացվեցին Eurofound-ի, Առողջապահական համակարգերի և քաղաքականության եվրոպական դիտորդության և WEMOS-ի ելույթները:
Eurofound-ը ներկայացնող Թինա Վեբերն անձնակազմերի անվատանգ համալրման մակարդակին վերաբ երող շնորհանդեսում (ԱՅՍՏԵՂ) ի թիվս այլ բաների, ընդգծեց, որ մինչև 2030 թվականը ԵՄ-ում 2 միլիոն առողջապահական աշխատողների պակաս կլինի: Հետևաբար գործատուները պետք է մեծացնեն զբաղվածության գրավչությունը՝ ոչ միայն բարելավելով վարձատրության և աշխատանքային պայմանները, այլ նաև առաջարկելով վերապատրաստման և հմտությունների բարձրացման հնարավորություններ իրենց ներկայիս աշխատողների համար:
Առողջապահական համակարգերի և քաղաքականության եվրոպական դիտարանի ծրագրերի ղեկավար Մաթիաս Վիսմարը կրկնեց Թինայի թեզերը՝ հավելելով, որ Եվրոպայում կան մեծ ենթատարածաշրջանային տատանումներ, քանի որ շատ բուժքույրեր և բժիշկներ իրենց երկրներից գաղթում են ԵՄ անդամ այլ երկրներ՝ ավելի լավ և աշխատանքային պայմանների համար։ Նրա պրեզենտացիան հասանելի է ԱՅՍՏԵՂ։
Առողջապահության եվրոպական դիտարանի բացահայտումները հաստատվեցին նաև WEMOS-ի ծրագրերի համակարգող Այսել Ռահիմլիի կողմից: Նա նշեց, որ եվրոպական շատ երկրներ մեծ կախվածություն ունեն օտարերկրյա վերապատրաստված բուժքույրերից և բժիշկներից։ Արդյունքում որոշ երկրներ տառապում են կադրերի պակասից, քանի որ նրանց աշխատողները գաղթել են այլ երկրներ երկրներ։ Նա պնդեց, որ երկրները պետք է կենտրոնանան սեփական աշխատուժի վերապատրաստման վրա՝ օտարերկրյա առողջապահական աշխատողների վրա հույս դնելու փոխարեն (Նրա պրեզենտացիան կարող եք տեսնել ԱՅՍՏԵՂ):
COVID-յան և հետ-COVID-յան պայմաններ
Էլկե Շնայդերը՝ EU-OSHA-ի Կանխարգելման և Հետազոտական Բաժանմունքի Ավագ Ծրագրի մենեջերը, քննարկեց երկարատև Covid-ի և դրանից բերականգնվելու առանձնահատկությունները, ներկայացրեց EU-OSHA ռեսուրսների տարբեր տեսակները, որոնք հասանելի են առցանց, օրինակ՝ «Վերադառնալ աշխատավայր» ռեսուրսը, որը ստեղծված է թե՛ գործատուների և թե՛ գործատուների համար (պրեզենտացիան հասանելի է՝ ԱՅՍՏԵՂ):
Ինչպես ուժեղացնել կոլեկտիվ բանակցությունները և արհմիությունները առողջապահության և սոցիալական խնամքի ոլորտում, մասնավորապես՝ մասնավոր հատվածում
Ռիչարդ Փոնդը (EPSU) ներկայացրել է Եվրոպական Խորհրդի կողմից այս տարվա հոկտեմբերի սկզբին ընդունված համապատասխան աշխատավարձի վերաբերյալ վերջին դիրեկտիվը։ Դիրեկտիվը հնարավորություն է ընձեռում արհմիություններին մեծացնել անդամակցությունը և կոլեկտիվ բանակցությունների ընդգրկումը առողջապահության և սոցիալական խնամքի ոլորտում: (Պրեզենտացիան կարող եք տեսնել ԱՅՍՏԵՂ):
Այնուհետև՝ Orpea ընկերության Եվրոպական աշխատանքային խորհրդի (EWC) նախագահ Նիկոլ Մեյերը քննարկեց և կիսվեց Orpea-ի հետ իր վերջին փորձառություններով:
Եվ վերջապես Սեբաստիան Ֆրանկոն, ENCO-ի (Կորպորատիվ դիտորդների եվրոպական ցանց) հետազոտողը, կրկնեց Նիկոլի մեկնաբանությունները մասնավոր հատվածի խնդիրների վերաբերյալ (պրեզենտացիան՝ ԱՅՍՏԵՂ):
Գիտաժողովի ժամանակ պատվիրակներն ընդունեցին հռչակագիր, որտեղ ասվում էր, որ հրամայական է ծափահարություններից անցնել կոնկրետ գործողությունների՝ փրկելու առողջապահության և սոցիալական խնամքի ոլորտը: Հռչակագրում, ի թիվս այլ հարցերի, նշվում է.
- Համաեվրոպական տարածաշրջանում մենք նկատում ենք համատարած անհնազանդություններ առողջապահության և սոցիալական խնամքի աշխատողների շրջանում: Մեծ Բրիտանիայի NHS համակարգում գործադուլի համար քվեարկությունից և Ֆինլանդիայում զանգվածային ազատման դիմումներից մինչև Իտալիայում և Ֆրանսիայում բուժաշխատողների ազգային ցույցերը տարածաշրջանը բախվում է առողջապահության և սոցիալական խնամքի ոլորտում աճող դժգոհության
- Առողջապահության և սոցիալական ոլորտի աշխատողները չեն կարող սպասել, մինչև ոլորտը կփլուզվի անձնակազմի սղության պատճառով: Խնդիրները հրատապ են և պետք է լուծվեն հենց հիմա։
- Այդ նպատակով գիտաժողովն աջակցում է դեկտեմբերի 9-ին Բրյուսելում Եվրոպական Առողջապահության խորհրդի նիստի կապակցությամբ աշխատողների կողմից գործողությունների կոչին:
